Trải qua quá trình hàng nghìn năm lịch sử, con người đã phát hiện, chế biến và sử dụng rất nhiều loại dược liệu dùng để trị các loại bệnh tật, chăm sóc sức khỏe, làm đẹp,… Dược liệu có 3 nguồn gốc chính: thực vật, động vật và vi sinh vật.
Thực vật (cây thuốc, thảo dược)
Đây là nguồn nguyên liệu chính, chiếm số lượng lớn nhất trong các bài thuốc y học cổ truyền cũng như các sản phẩm chiết xuất, dược phẩm và thực phẩm chức năng sau này. Những loại thực vật có dược tính đã được kiểm chứng sử dụng chủ yếu trong ngành y học cổ truyền tại các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Thái Lan,… Một số cây thuốc được nghiên cứu chiết xuất các thành phần có hoạt tính nhất để bào chế thuốc theo phương pháp điều trị Tây y. Những loại dược liệu đầu tiên được sử dụng trong Tây y như Câu liễu trắng trong thành phần bán hợp thành của công thức thuốc aspirin đầu tiên hay như Atermisinin có trong cây Thanh hao vàng dùng để chống sốt rét thể phân liệt…
Động vật
Mặc dù không được sử dụng phổ biến như các loại thực vật khi sử dụng làm dược liệu, một số loài động vật cũng có những chất có dược tính, có vai trò trong việc điều trị các căn bệnh. Một ví dụ thường thấy nhất là mật ong, đây vừa là thực phẩm vừa là dược liệu có công dụng rất tốt trong việc diệt khuẩn, chống lão hoá da.
Các loài động vật cũng đóng góp vai trò không nhỏ trong việc giúp con người phát hiện những loại dược liệu mới. Khi bị bệnh gì đó, các loài động vật có tập tính lựa chọn các loại thảo dược, cây cối, đất đá,… để tự chữa trị cho bản thân chúng, chẳng hạn như gà thường ăn thêm các viên sỏi nhỏ giúp chúng dễ tiêu hoá hơn.
Đặc biệt có trường hợp của loại dược liệu đang được sử dụng phổ biến là Đông trùng hạ thảo. Các nghiên cứu chỉ ra đây không phải là một loài thực vật hay động vật cụ thể, mà nó là một loại dạng ký sinh giữa trứng của loài bướm thuộc chi Thitarodes và loại nấm Ophiocordyceps sinensis bám vào và sống ký sinh trên vật chủ. Đông trùng hạ thảo có chứa nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho cơ thể bao gồm 17 loại axit amin, các nguyên tố vi lượng (nhôm, silic, kali, natri…), các loại vitamin (B12, A, C, B2, E, K) được chứng minh là rất tốt cho sức khỏe con người.
Vi sinh vật
Nghe có vẻ rất xa lạ nhưng thực tế các loài vi sinh vật lại đóng góp đáng kể trong việc biến đổi những loại nguyên liệu dược ban đầu trở nên nhiều tác dụng hơn. Đây là những loài sinh vật có khả năng tự tổng hợp, chuyển đổi một số chất thành những dạng có dược tính và công dụng hữu hiệu trong việc chữa trị bệnh. Một ví dụ thường thấy nhất trong cuộc sống là hiện tượng lên men, cụ thể trong y học đã áp dụng men rượu (Saccharomyces cerevisiae) để chữa trị bệnh sốt rét hay sản xuất insulin từ việc lên men của vi khuẩn E.coli.
Nguồn: tổng hợp từ Internet
#tag: